Śruby – niezbędne informacje

Idealne do trwałych łączeń, a przy tym niezastąpione w branży budowlanej i konstrukcyjnej. Śruby to podstawowy element, który trzeba wziąć pod uwagę podczas remontu lub wykańczania przestrzeni. Oto najważniejsze informacje na temat parametrów śrub.

Najpopularniejsze rodzaje śrub

Wśród artykułów metalowych śruby stanowią jeden z najczęściej wybieranych elementów łączących. Większość z nich składa się z dwóch części: łba oraz gwintowanego trzpienia. Najważniejsze rodzaje dostępne w hurtowniach budowlanych lub sklepach ze śrubami wyróżniane ze względu na budowę łba to m.in.:

• Śruby z łbami sześciokątnymi – tzw. śruby maszynowe to jeden z chętniej wybieranych sposobów łączenia i mocowania. Przykładem jest śruba M12x60 mm DIN 933.
• Śruby skrzydełkowe – dzięki specyficznej budowie służą jako elementy zaciskowe lub mocujące np. do ręcznej regulacji maszyn i podzespołów.
• Śruby imbusowe – modele, które zapewniają dużą stabilność konstrukcji. Często stosowane są w konstrukcjach maszyn. Przykładem jest śruba 12x50 mm DIN 912.
• Śruby z łbami grzybkowymi – śruby zamkowe z tzw. podsadzeniem są doskonałe np. do scalania konstrukcji stalowych. Model z podsadzeniem to śruba M8x80 mm DIN 603.
• Śruby oczkowe – idealne do różnego rodzaju mocowań lin, żagli przeciwsłonecznych lub siatek. Typową śrubą z oczkiem lub uchem jest śruba oczkowa M6x50 mm.
• Śruby z łbami stożkowymi – często używane w motoryzacji, przemyśle czy branży meblarskiej, np. do łączenia desek. Przykład stanowi śruba M4x16 mm DIN 7991 (50 szt.).

Warto wspomnieć, że śruby mogą różnić się także ze względu na rodzaj trzpienia, końca, gniazda czy gwintu.

Co oznacza klasa wytrzymałości śruby?

Klasa wytrzymałości śruby według norm krajowych pokazuje, jak wytrzymała na rozciąganie jest śruba i jaka jest jej granica plastyczności. Te parametry zależą w głównej mierze od właściwości stali, która posłużyła do wykonania danego elementu.
Klasy śrub oznaczane są dwoma cyframi lub liczbami oddzielonymi kropką, np. 4.6, 5.8 czy 10.9:

• Pierwsza wartość (Rm) oznacza wytrzymałość na rozciąganie i określa maksymalne naprężenie, jakie dana śruba może wytrzymać.
• Druga (Re) określa granicę plastyczności, czyli tzw. sprężystość śruby.

Jakie śruby są najmocniejsze? Co oznaczają cyfry na łbie śruby?

W oficjalnej nomenklaturze wyróżnia się dziesięć klas śrub, które zapisywane są na łbie śruby. Warto pamiętać, że im wyższa klasa śruby, tym bardziej śruba jest wytrzymała.
Z klasy śruby możemy odczytać też materiał jej wykonania. Wartość 3.6 oznacza stal niskowęglową. 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8 to stal średniowęglowa, zaś 8.8, 9.8, 10.9 – stal hartowana z dodatkami. Najwyższa klasa to 12.9 – stal niskostopowa mająca w składzie chrom, nikiel, molibden lub wanad.
Na śrubach można znaleźć też symbole literowe, które odpowiadają klasom dokładności danego elementu. A oznacza klasę dokładną, B – średniodokładną i C – zgrubną.

Jak obliczyć wytrzymałość śruby?
Jak zatem obliczyć konkretną wytrzymałość na rozciąganie oraz granicę plastyczności śruby, mając podaną klasę śruby? Służą do tego dwa ważne wzory. Weźmy przykład śruby 10.9 o klasie dokładności B:
• Rm = 10 x 100 = 1000 N/mm² (MPa),
• Re = (10 x 9) x 10 = 900 N/mm² (MPa).
Tym samym śruba B 10.9 jest śrubą klasy średniodokładnej i ma wytrzymałość na rozciąganie do 1000 N/mm², zaś jej granica plastyczności to 900 N/mm².

Wymiary śrub

Kolejnym ważnym aspektem po klasie twardości śruby jest rozmiar. Ten parametr został sklasyfikowany w obowiązujących normach PN – Polska Norma zatwierdzona przez Polski Komitet Normalizacyjny, normach ISO Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej oraz normach DIN Niemieckiego Instytutu Normalizacyjnego.
Na rysunkach technicznych lub w opisach śrub można znaleźć symbole, które oznaczają poszczególne wartości wyrażone w milimetrach, np.:

• S – szerokość główki śruby,
• k – wysokość główki śruby,
• l – długość śruby liczona bez główki,
• M – oznaczenie śrub M (od słowa metric) dotyczy europejskiego gwintu metrycznego z zarysem 60°. Po literze zapisuje się liczbę oznaczającą średnicę śruby (jej gwintu) w milimetrach.

Poniżej zamieszczamy przydatną tabelę rozmiarów śrub:

Jak odczytać rozmiar śruby w praktyce?

Oznaczenia na śrubach pozwalają bez trudu dobrać odpowiedni model do naszych potrzeb. Zapisy dotyczące rozmiarów śrub mogą być też podane w innej, prostszej formie niż przykłady z poprzedniego akapitu.
Co zatem w praktyce oznacza opis śruby M 10 x 80 mm DIN 933 dostępnej w ofercie Bricoman?

• M – mamy do czynienia z europejskim gwintem metrycznym,
• 10 x 80 mm to odpowiednio średnica trzonu śruby i długość śruby,
• śruba DIN 933 – klasyfikacja śruby według normy DIN 933, która odpowiada normie ISO 4017 i polskiej normie PN 82105.

Długość śrub, klasy wytrzymałości śrub, normy PN, ISO i DIN, a także poszczególne oznaczenia na łbie śruby – to parametry, na które warto zwrócić uwagę, dobierając te elementy łączące.
Szukasz odpowiednich śrub? Sklep internetowy oraz stacjonarne punkty Bricoman zaskoczą Cię możliwościami wyboru. Tutaj skompletujesz dodatki do swojego remontu!